Disleksi
DİSLEKSİ’DE ERGOTERAPİ VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK
Disleksi’li bireyler, öğrenme için çok önemli olan bilgiyi işleme sürecinin (bilginin alınması, bilginin düzenlenmesi, bilginin bellekte depolanması ve iletilmesi) bir kısmında ya da hepsinde sorun yaşayabilirler. Erken tanı ve disleksinin özellikleri ile ilgili bilgi oldukça önemlidir.
Öğrenme ve okul becerilerini kullanma güçlükleri;
Sözcük okumanın yanlış ya da yavaş ve çok çaba gerektiriyor olması
Okunanın anlamını anlama güçlüğü
Harf harf söyleme/yazma güçlükleri
Sayı algısı, hesaplamada güçlük çekme, hesaplamalarda akıl yürütememe
Yazma dilini kullanırken kalem tutma, anlamada zorluk çekme, dinleme, düşünme, okuma, yazma, matematiksel işlemlerde ve hecelemede zorluk çekiyorsa aynı zamanda da zekaları normal görünüyorsa; Bu durum görsel işitsel veya motor sorundan; mental gerilikten; duygusal sorundan kaynaklanmıyorsa çocuğumuzda öğrenme güçlüğü yaşanması söz konusudur.
Öğrenme güçlüğü olan çocukların %80'inde okuma problemi vardır. Öğrenme güçlüğünün 3 çeşidi vardır:
1. Disleksi: okuma ve heceleme becerilerinde ciddi bozukluğa sahip bireyleri içeren kategoridir.
2. Disgrafi: el yazısında zorluğu içeren öğrenme güçlüğüdür.
3. Diskalkuli: matematiksel işlemlerde zorluk çekmeyi içeren ve gelişimsel aritmetik bozukluk olarak da adlandırılan öğrenme güçlüğüdür.
Disleksiler kısa sürede bir kısır döngünün içine düşer.
Okumaları yavaş, zahmetli ve sıkıntı vericidir.
Merkezimizde Özgül Öğrenme Güçlüğü bütüncül bir yaklaşım çerçevesi içerisinde interdisipliner bir çalışma ile Ergoterapi ve Psikolojik Destek ile en iyi ve doğru gelişimi hedeflemekteyiz.
DİSLEKSİ’DE NEDEN ERGOTERAPİ
Bilgiyi işleme süreci dört aşamada gerçekleşmektedir:
Girdi aşaması: Bilginin duyu organları vasıtasıyla beyinde algılanma sürecine girdi aşaması denir. Dislekside uyaranların görsel, işitsel, dokunsal, kinestetik (hareket) ve vestibüler (denge) açıdan algılanmasında sorun yaşanabilir.
İşlemleme aşaması: Beyne giden bilginin işlenmesi sürecine denir ve üç aşamadan oluşur. Bu aşamalar sıralama(sıraya koyma), soyutlama ve organizasyondur. Dislekside bu aşamaların birinde ya da tümünde sorun yaşanabilir.
Bellek-Depolama aşaması: Gelen bilgi beyinde işlenildikten sonra bu bilgi kullanılmak üzere bellekte depolanır. Dislekside kısa süreli, uzun süreli ve işleyen bellek ile ilgili sorunlar yaşanabilir.
Çıktı aşaması: Beynin gelen bilgiyi ileti olarak hücrelere, kaslara, dil veya motor etkinlik alanlarına gönderme sürecidir. Öğrenilen bilgiler konuşarak, yazarak, çizerek, jest - mimikler yolu ile ifade edilirler. Dislekside bu alanlardan birinde ya da birkaçında güçlük yaşanabilmektedir
Dislekside okul öncesi dönemden itibaren dil, algı, kavramlar, motor koordinasyon, bellek, dikkat ve konsantrasyon, sıralama, organizasyon, duygusal-sosyal alanlar başta olmak üzere birçok alanda güçlükler görülebilmektedir.
-
Özgül Öğrenme Güçlüğü-Disleksi, motor koordinasyon zorluğu çeken, genel tıbbi durum, zihinsel engellilik veya nörolojik bozukluklarla açıklanamayan çocuklara atıfta bulunan terimdir.
(American Psychiatric Association [APA], 2000) 1
-
Özgül öğrenme güçlüğü-Disleksi olan çocuklar, hem evde hem de okulda günlük aktivitelerde performansa pek çok engel ile karşı karşıyalar.
(Mandich, Polatajko ve Rodger, 2003 2 ; Missiuna, Moll ve King, 2007 3 ; Stephenson & Chesson, 2008 4
-
Evde, giyinme ile ilgili zorluklar, ince kavramaların ve organizasyonel becerilerin gerekli olduğu düğme ilikleme ve fermuar çekme gibi aktivitelerde de kendini gösterebilir.
(Roger, Ziviani ve Watter, 2003) 5
-
Okul ortamında ise bu zorluklar önemli ölçüde etkilenen bir dizi okul aktivitelerine, özellikle de yazı yazmaya dönüşmektedir. (Wang, Tseng, Wilson ve Hu, 2009) 6
-
Yazı yazma zorlukları,özgül öğrenme güçlüğü için resmi tanı ölçütleri içerisinde bahsedilir. (American Psychiatric Association ,2000) 1
-
Bu bireylerin Ergoterapiye sevki için en yaygın sebeplerdir. (Asher, 2006) 7
-
El yazısı ile ilgili zorluklar yaşayan öğrencilere tipik olarak Ergoterapi uygulanır ve yazı yazma okul Ergoterapistlerinin önemli bir kaynağıdır. (Chandler, 1994 10 ; Clark-Wentz, 1997 11 ; Vreeland, 1999 12)
-
Ergoterapistler tipik olarak, kinestezi, motor planlama, göz el koordinasyonu, visuomotor entegrasyon ve el içi manipülasyon becerileri gibi el yazısını destekleyen performans bileşenlerini ele alırlar. (Cornhill & Case-Smith, 1996) 13
-
Benbow (1995) ayrıca, el içi manipülasyonda ve dolayısıyla el yazısı için gerektiği gibi, kas-iskelet bileşenlerini, açık web aralığını, izole parmak hareketlerini, başparmak opozisyonunu, distal parmak kavraması ve yeterli palmar arkları olarak tanımlamaktadır.
-
Ergoterapistler çocuğun günlük yaşam aktiviteleri, okul, serbest zaman aktiviteleri(oyun vb)’nde zorluk yaşadığı alanları çocuğunuzun gelişim düzeyine göre belirlenen müdahale programıyla(fiziksel,duyusal,bilişsel,psikososyal) birlikte günlük yaşam, serbest zaman, okul ve üretici aktivitelerinde bağımsızlığını hedefleyerek bu alanlardaki becerilerini maksimum düzeyde kullanmasını hedefler
-
El Becerilerinin zayıflığı
-
Basketbol,futbol,masa tenisi oyunları oynarken zorlanma
-
Yazı yazma becerilerinin zayıflığı
-
Yazı yazarken uygun miktarda basınç kullanamama
-
Topu hedefe atmak için ne kadar kuvvet uygulayacağını bilememe
-
Hayvan severken,kapıyı kapatırken ne kadar kuvvet uygulayacağını bilememe
-
Sandalyede dik oturamamak ya da yazı yazarken başını dik tutamamak
-
Hareketli bir cismi takip edememe
-
Denge,postural ayarlamaları yaparken zorlanma
-
Vücudunun çift tarafının kullanılması,koordinasyonu gerektiren aktiviteleri yapmakta gücük çekmek(pedal çevirmek,yüzmek,düğüm atmak)
-
Kalem ya da makas gibi aletleri pozisyonlamada problem
-
Elbiselerin tersini düzünü bilememe
-
Bir bardağı dökmeden tutamamak
-
Karışık tezgah üzerindeki bir yerden istenen nesneyi bulamamak
-
Çekmece içerisinden aranan giysiyi bulamamak
-
Baş ve göz hareketlerinin uyumlu olmaması
-
Vücudunun her iki tarafını uyumlu kullanamaması
-
Vücut imajı-şeması problemi
-
Arkadaş uyum problemi ,kendi yaşıtlarıyla anlaşamamak
-
Yaşıtlarına uygun beceri gösterememek
-
Sorumluluklarını yerine getirememek
-
Kirli olmaktan rahatsızlık duymamak
-
Kişisel temizliğini tam yapmamak-söylemeden yapmamak
-
Odası dağınık şekilde bırakmak
-
Sıralı işlerde bir işi sırasına göre yapamamak(praksis becerileri)
-
Kurallı işleri yerine getirirken zorluk
-
Bir işi uzun süre sürdürememek ,bir işten sıkılıp hemen başka birisine geçmek
-
Dikkatini toplayamamak
-
Poşet ve ayakkabı bağlayamamak
-
Yaşıtlarına göre hareketlerde yavaşlık
-
Karmaşık komutları anlayamamak
-
Sabah ya da yatma zamanı rutinleri gibi günlük yaşam aktivitelerini planlama,organize etme,sıralama ve bitirmede zorluk
-
Sağ sol ayrımı problemleri
DİSLEKSİDE NEDEN PSİKOLOJİK DESTEKTE PREP PROGRAMI
Prep nedir?
PREP okuma ve yazmada sorun yaşayan çocuklar için psikolog tarafından tedavi edici okumayı ve okuduğunu anlamayı sağlayan bir programdır. PREP bir tür iyileştirme programıdır. PREP’in açılımı Pass okumayı geliştirme programıdır.Pass. zeka üzerine geliştirilmiş ve bu yöntemle beraber yürütülen bir süreçtir.
Prep kimlere uygulanır?
PREP düzeltici bir okuma programıdır. Bu yüzden çocukların yaş ve sınıfları göz önünde bulundurulmaksızın kendi okuma düzeyinde programa başlayabilirler. Genellikle 2. Sınıf ve sonrası için geliştirilmiş bir programdır. Hem okuma zorluğu çeken bireyler hem de disleksi yaşayan bireyler için uygundur. Çocuğunuzun kendi yaş grubundan beklenen becerilerini yapması konusunda zorluk çekiyorsa bu program yardım sağlayacaktır. Yeterince motive edildiği halde hala okumakta ve yazmakta güçlük çeken çocukların faydalanabileceği bir programdır.
Prep’in faydaları
PREP diğer okumayı geliştirme programlarına göre daha avantajlıdır. Okuma müfredatına uygun bilişsel becerilere uygun materyaller ile donatılmıştır. Seans sırsında beynin aynı anda birçok bölgesinin çalışmasını destekleyen bu program ile kalıcı oluşturulmak istenilen bireylerin öğrenme performanslarını yükseltilmesi temeldir. Bu program haftada 3’er seans uygulandığında gelişim gözlenebilir.
Prep’i neden tercih etmeliyiz?
Okuma zorluğu yaşayan bireylerin, bu zorluğun altında yatan nedenlerini geliştirmek hedeflenmektedir. PASS teorisine göre bilişsel işlevlerimiz gerçekleştirdiğimiz ve okumamızı sağlayan mekanizmalar vardır. Bu mekanizmalarda sorun yaşandığında okuma ve anlamada da sorun yaşanabilmektedir. Bu durumda Prep okumayı ve anlamayı engelleyen mekanik ve işlemsel sorunları keşfederek onları iyileştirmeyi hedeflemektedir.
Kalem tutmada problem yaşama
Sözcük okumanın yanlış ya da yavaş olması
Okumayı anlama güçlüğü
Yazı yazma problemleri
Sayı algısı
Hesaplamada güçlük
Hesaplamalarda akıl yürütememe
Anlamada zorluk çekme
Hecelemede zorluk yaşama
Gelişimsel aritmetik bozukluğu
Çocuklarınızda şu şekilde duyumlar aldığınızda;
Yazı ödevimi hiç bitiremiyorum ve kitaptan bakarak defterime yazarken bile her zaman çok zorlanıyorum ve imla hataları yapıyorum.
Bilgisayar dersi zor çünkü, bir bilgisayara bir de çalışma kitabına bakmam gerekiyor ve sürekli yerimi kaybediyorum,tekrar nerede kaldığımı bulmam uzun zaman alıyor.
Dil dersleri çok zor çünkü herkes bitirdiğinde ben daha yeni başlamış oluyorum
Okulda yaptığımız çalışmalar ve ödevler yardım alsam dahi bana çok zor geliyor
Bazen boşa kürek çektiğimi hissediyorum
Bazen içimde çok büyük bir öfke var esas sorun ortaokula gelince başlayacak.Hem okul çok büyük hem de üzerimde çok fazla baskı var.
BİZİMLE İRTİBATA GEÇEBİLİRSİNİZ…